Beleg van Gorinchem 1787, lotgevallen van de gevangenen

Eerste pagina van het verslagDe Lotgevallen der Nederlandsche Burgers welke door de troupen van zijne Pruissische Majesteit, in de maand september van het jaar 1787 zijn krijgsgevangen gemaakt.

Door een der gevangenen zelve beschreven

De vereniging heeft een bijzonder ooggetuige verslag van de verovering van Gorinchem door de Pruisen in 1787 verkregen. Her relaas geeft de verschrikking van de oorlog weer zoals we die ook kende uit de verhalen van de Tweede Wereld Oorlog.

U kunt de lotgevallen vinden onder deze link.

Een korte situatieschets als achtergrond voor het verslag.

In 1787 stond de Oranje heerschappij danig onder druk in Nederland. De bevolking roerde zich danig, de bevolking was wel klaar met de stadhouder Willem V met zijn autoritaire bestuur. Zij eisten meer inspraak en in het gehele land kwamen er steeds meer beweging tegen de Prins van Oranje. Deze ‘Patriotten’ gingen zich bewapenen in ‘Exercitie’ groepen in alle steden en kregen steeds meer macht in Nederland. Onder de bevolking maar ook onder de regenten en in de stadsbesturen. De stadhouderlijke familie week in 1785 uit naar Nijmegen en kwam daar steeds meer onder druk te staan. De Stadhouder was van plan te vertrekken naar Nassau in Duitsland en zijn stadhouderschap op te geven. Zijn vrouw was echter uit een ander hout gesneden. Prinses Wilhelmina van Pruisen, de zus van de koning van Pruisen Frederik Willem II, ging de confrontatie aan reisde in juni 1787 heimelijk naar Den Haag om daar de zaken op te gaan lossen die haar man liet liggen. Op 28 juni 1787 werd zij aangehouden in Goejanverwellesluis door de patriotten en op een “schandelijke wijze” behandeld. Zij moest twee hele dagen wachten in een boerderij maar werd uiteindelijk niet gearresteerd door de Staatse troepen en mocht terug naar Nijmegen. Haar broer eiste namens haar excuses die echter niet kwamen, omdat hierbij ook de eis aan verbonden was dat de Oranje gezindten weer terug diende te keren in de stadsbesturen. Reden genoeg om in september 1787 Nederland binnen te trekken om de Oranjes weer aan de macht te brengen. Zijn Veldmaarschalk Brunswijk trok met 26.000 man Nederland binnen en veroverde Gorinchem met 10.000 man nadat de stad eerst met houwitsers beschoten was. Commandant Van der Capellen, met 1.200 man gaf de stad over maar er was na de overgave nog geschoten en veel soldaten waren al gevlucht tegen de afspraak in. Gorinchem werd daarop geplunderd. De soldaten die er nog waren en de burgers werden gevangen genomen en afgevoerd naar de Citadel in Wesel ongeveer 65 km ten oosten van Nijmegen.

Brunswijk veroverd heel Nederland. De Oranjes kregen de macht weer terug (al was het maar voor even) en Brunswijk kreeg een mooie Triomfboog: de Brandenburger Tor in Berlijn.

 

Verkregen mei 2019